آموزش از راه دور چیست؟

مقدمه‌ای بر آموزش از راه دور

آموزش از راه دور (Distance Learning) به هر نوع یادگیری گفته می‌شود که در آن معلم و دانش‌آموز از نظر مکانی از یکدیگر جدا هستند. این شیوه با استفاده از ابزارهایی مانند پست الکترونیک، فیلم‌های آموزشی، تلویزیون کابلی، رسانه‌های دیجیتال و فناوری‌های اینترنتی نظیر تابلوهای پیام، اتاق‌های گفتگو و کنفرانس‌های ویدئویی امکان‌پذیر است. به بیان ساده، آموزش از راه دور فرآیندی هدایت‌شده است که یادگیرندگان را به منابع آموزشی دوردست متصل می‌کند و حتی می‌تواند به‌عنوان مکمل آموزش حضوری نیز به کار رود.

در این شیوه، آموزش عمدتاً بدون وابستگی به زمان و مکان انجام می‌شود و ارتباط بین مدرس و دانشجو از طریق رسانه‌های مختلف، چه الکترونیکی و چه چاپی، برقرار می‌گردد. بنابراین فناوری نقش اصلی را در آموزش از راه دور ایفا می‌کند.

نگاهی کوتاه به تاریخچه آموزش از راه دور
آموزش غیرحضوری یا مکاتبه‌ای از اوایل قرن هجدهم میلادی آغاز شد. در آن زمان، مدارس و مؤسسات آموزشی از طریق نامه‌نگاری میان استاد و دانشجو ارتباط برقرار می‌کردند. این روش در کشورهای مختلف از جمله ایران رواج داشت.

در اروپا، پیش از سال 1840 دوره‌هایی به صورت جزوه‌های آموزشی ارائه می‌شد و در سال 1892 نخستین دوره دانشگاهی آموزش از راه دور با اتکا بر خدمات پستی راه‌اندازی گردید. در اوایل قرن بیستم، استفاده از فناوری برای آموزش غیرحضوری گسترش یافت. به عنوان نمونه، در سال 1921 مجوز اولین رادیوی آموزشی دانشگاهی صادر شد که نقطه آغاز آموزش الکترونیکی محسوب می‌شود.

با پیشرفت رسانه‌ها در دهه 1960، آموزش از راه دور از نظام مکاتبه‌ای فراتر رفت و دانشگاه‌ها از ابزارهای چندرسانه‌ای برای پشتیبانی آموزشی بهره گرفتند. این روند به تدریج در کشورهای اروپایی و آسیایی نیز گسترش یافت. امروزه آموزش الکترونیکی با اتکا به فناوری‌های نوین، امکان انتقال دانش و مهارت‌های تخصصی را در حوزه‌های گوناگون فراهم کرده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آموزش الکترونیکی می‌تواند میزان یادگیری را 20 تا 25 درصد بیشتر از کلاس‌های سنتی افزایش دهد.

روش‌های آموزش از راه دور امروز
با پیشرفت اینترنت، دانشجویان می‌توانند در کلاس‌های مجازی شرکت کنند و علاوه بر آموزش زنده توسط اساتید، با سایر دانشجویان نیز ارتباط مستقیم داشته باشند. این روش که به آن Class-Paced گفته می‌شود، تا حد زیادی مشکل انزوای یادگیرندگان را برطرف می‌کند.

نوع دیگری از آموزش از راه دور نیز وجود دارد که Self-Paced نامیده می‌شود. در این شیوه، دانشجو به صورت فردی و بدون تعامل با دیگران به یادگیری می‌پردازد. این روش بیشتر برای افرادی مناسب است که نمی‌توانند طبق زمان‌بندی مشخص در کلاس‌های آنلاین حضور یابند یا ترجیح می‌دهند مطابق برنامه شخصی خود مطالعه کنند.